شناختن تفاصيل لشگر دل دراز است

[ŦŁФШ ΞTłHШ]

شناختن تفاصيل لشگر دل دراز است

تن انسان چون مملكتيست . و دست و پاى وقلب و مغزو اعضاي بدن و احساسات او ,شهروندان و حاكمان مملكت تن ميباشند ،

شهوت چون عامل گرفتن خراج است ، و غضب چون شحنه است ، و دل همچون پادشاه تن آدمي است ، و عقل وزير پادشاه است ، و پادشاه را به همه اينها حاجت است ، تا مملكت را اداره كند .
اما شهوت كه عامل خراج است دروغ گو و فضول و تخليط گر است ، و هر چه وزير عقل گويد با آن مخالفت كند و هميشه خواهان آن باشد كه هر چه در مملكت مال است همه ببهانه خراج بستاند .
غضب كه شحنه شهر است شرير و سخت تند و تيز است و همه كشتن و شكستن و ريختن دوست دارد ،
.و همان طور كه پادشاه اگرهميشه مشاورت با وزيرخود كند ، و عوامل دروغ گو وطمع كار را بر جاي خود نشاند . و هر چه برخلاف وزير گويند نشنود ، واو رابر شحنه مسلط كند ، تا وى را از فضول باز دارد ، و شحنه را نيز در حد خود نگه دارد ، تا پاى از حد خويش بيرون ننهد ، و چون چنين كار كند مملكت به نظام بود .
هم چنين پادشاه تن چون كار به اشارت وزير عقل كند ، و شهوت و غضب را زير دست و به فرمان عقل دارد و عقل را مسخر ايشان نگرداند ، كار مملكت تن راست بود ، و راه سعادت و رسيدن به حضرت الهيت بر وى بريده نشود ، و اگر عقل را اسير شهوت و غضب گرداند مملكت ويران شود و پادشاه بدبخت گردد و هلاك شود .

جهان آفرين كين جهان آفريد .... سراسر همه بهر جان آفريد
كه در جان كند عشق را استوار .... وزان عشق گردد جهان پايدار
تن زنده را عشق چون آذريست .... كز آلايش مرگ و پيرى بريست
تنى را كه اين عشق سوزنده نيست.... چنين تن جز از مرگ را بنده نيست

از آنچه گفته شد بايد دانست كه شهوت و غضب را براى طعام و شراب و نگاهداشتن تن آفريده اند ، پس اين هر دو خادم تن اند ، و طعام و شراب غذاي تن است ، و تن را براى حمالى حواس آفريده اند ، پس تن خادم حواس است ، و حواس را براى جاسوسى عقل آفريده اند ، تا دام وى باشد ، كه به وى عجايب صنع خداى تعالي نشان دهند ، پس حواس خادم عقل اند و عقل را براى دل آفريده اند تا شمع و چراغ وى باشد ، كه به نور وى حضرت الهيت را ببيند كه بهشت وى است ، پس عقل خادم دل است ، و دل را براى نظاره جمال حضرت ربوبيت آفريده اند ، پس چون بدين مشغول باشد ، بنده و خادم درگاه الهيت باشد ،