احادیثی درباره‌ی ریاکاری

[ŦŁФШ ΞTłHШ]

حدیث درباره‎

ریا خصلتی ناپسند است و گاهی چنان پنهان و آرام در وجود آدم رخنه می كند كه خود انسان هم نمی فهمد و چه بسا سال ها عمل ریایی انجام دهد و تصور كند كه برای خدا عمل كرده است.

 

اخلاص و دوری از ریا و خودنمایی و تظاهر، گوهری است ارزنده و البته كمیاب كه ارزش عمل ها هم بستگی به همین جوهر و گوهر دارد. خداوند مشتری كار خالص است و اعمال آمیخته به ریا نزد خداوند نه ارزشی دارد و نه پاداشی. در ادامه روایات و احادیثی از ائمه معصومین درباره‌ی ریا و ریاکاری آورده‌ایم.

 

گفتار و رفتار معصومین (علیهم السلام) همانند چراغی در تاریکی است که انسان را به سوی مسیر درست و صحیح رهنمون می‌کند و بدون تردید هر کس به هر میزانی که از الگوگیری از ائمه هدی (علیهم السلام) فاصله بگیرد، به همان میزان نیز از مسیر حق و حقیقت دور شده و هر چه در الگوگیری از معصومین(علیهم السلام) بهتر و دقیق‌تر عمل کند، به همان مقدار به مسیر هدایت و حقیقت نزدیک شده است.

 

كُلُّ حَسَنَةٍ لا يُرادُ بها وجهُ اللّه ِ تعالى، فعلَيها قُبحُ الرياءِ و ثَمَرَتُها قُبحُ الجَزاءِ 

هر كار نيكويى كه براى رضاى خداوند متعال انجام نگيرد، زشتى ريا بر آن است و ميوه اش، زشتى كيفر باشد.

(غرر الحكم : ۶۹۱۹)

 

حضرت عیسی عليه السلام:

إذا صامَ صَوما أحَدُكُم فَلْيَدهُنْ رَأسَهُ و لِحيَتَهُ ، و يَمسَحْ شَفَتَيهِ بِالزَّيتِ لئلاَّ يَرَى الناسُ أنّهُ صائمٌ، و إذا أعطى بيَمينِهِ فَلْيُخفِ عن شِمالِهِ، و إذا صَلَّى فَلْيُرخِ سِترَ بابِهِ، فإنّ اللّه َ يُقَسِّمُ الثناءَ كما يُقَسِّمُ الرِّزقَ.

هرگاه يكى از شما روزه گيرد، سر و ريش خود را خوش بو كند و لبهايش را روغن مالد تا مردم پى نبرند كه روزه دارد و هرگاه با دست راست خود بخشش كرد آن را از دست چپ خود مخفى بدارد، و چون نماز خوانَد پرده درِ اتاقش را بيندازد ؛ زيرا خداوند است كه ستايش [خلق از كسى] را تقسيم مى كند، چنانكه همو روزى را تقسيم مى كند.

(عدّة الداعي: ۲۲۰)

 

امام رضا عليه السلام:

المُستَتِرُ بالحَسَنةِ تَعدِلُ سَبعينَ حَسَنةً.

يك كار نيك پنهانى، با هفتاد كار نيك [ علنى ] برابرى مى كند.

(ثواب الأعمال: ۲۱۳/۱)

 

امام صادق عليه السلام:

مَن عَمِلَ حَسَنَةً سِرّا كُتِبَت لَهُ سِرّا ، فإذا أقَرَّ بها مُحِيَتْ و كُتِبَت جَهرا ، فإذا أقَرَّ بها ثانيا مُحِيَت و كُتِبَت رياءً.

هر كه در نهان كار نيك انجام دهد ، برايش نهانى نوشته مى شود و چون آن را به زبان آورد ، آن عمل نهانى پاك مى شود و عملى آشكار نوشته مى گردد و اگر براى دومين بار به زبان آورد عمل آشكار هم پاك مى شود و برايش عمل رياكارانه مى نويسند.

 

حضرت امیرالمومنین امام علی علیه السلام:

رياكار را سه نشانه است: وقتى چشمش به مردم مى افتد كوشا مى شود، وقتى تنهاست سستى و تنبلى مى ورزد، و دوست دارد كه در هر كارى ستايش شود.

 

امام صادق علیه السلام:

در روز قیامت بنده ای که نماز نخوانده است را می آورند. او می گوید: پروردگارا! برای رضای تو نماز گزارده ام. پاسخ داده می شود: بلکه نماز گزاردی که بگویند: فلانی چه نماز خوبی میخواند! (پس ای فرشتگان) او را به دوزخ ببرید. بنده ای دیگر را می آورند که قرآن آموخته است. او میگوید: پروردگارا! برای رضای تو قرآن یاد گرفتم.

 

به او گفته میشود: بلکه(قرآن) یاد گرفتی که گفته شود: فلانی چه صدای خوشی دارد.! (پس ای فرشتگان) او را به دوزخ ببرید.  بنده ی دیگری را می آورند که جهاد و کارزار کرده است. او می گوید: خدایا برای خاطر تو جهاد کردم. به او گفته می شود: بلکه( با دشمنان) جهاد نمودی که بگویند: فلانی چقدر شجاع است! (پس ای فرشتگان) او را به دوزخ ببرید. 

 

امام صادق علیه السلام:

هر ریائی شرک است. هرکس برای مردم کار کند ، اجر او بر مردم است.. وهرکس برای خدا کار کند، اجر او بر عهذه خداوند است.

(کافی ،ج2،ص293)

 

امام علی علیه السلام:

بدون هیچ ظاهر سازی و فریب کاری، کارهایتان را انجام دهید. چرا که هرکس  برای غیر خدا کار کند، خداوند او را به همان کس وا می گذارد. 

(نهج البلاغه،خطبه 23)

 

پیامبر اکرم صلى الله عليه و آله:

هیچ کار خیر و نیکی را از روی ریا و ظاهر سازی انجام نده. و از هیچ کار نیکی به خاطر شرم و حیا دوری مکن.

(بحار الانوار،ج77،ص163)

حدیث درباره‎

 

پیامبر اکرم صلى الله عليه و آله:

بر امتم از شرك مى ترسم. عرض كردم: آيا پس از شما مشرك مى شوند؟ فرمودند: آنان خورشيد و ماه و بت و سنگ نمىپرستند، ولى ريا مى كنند و ريا خود شرك است.

(مجموعه ورام، ص 423)

 

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله:

يا أبا ذَرٍّ ، اِتَّقِ اللّه َ و لا تُرِ الناسَ أنَّكَ تَخشَى اللّه َ فَيُكرِمُوكَ و قَلبُكَ فاجِرٌ.

اى ابوذر! از خدا بترس و در حالى كه دلى تبهكار دارى ، براى جلب احترام مردم، نزد آنان خود را خدا ترس وانمود مكن.

(مكارم الأخلاق: ۲/۳۷۰/۲۶۶۱)

 

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله:

يا بنَ مسعودٍ، إيّاك أن تُظهِرَ مِن نفسِكَ الخُشوعَ و التواضُعَ للآدَمِيِّينَ و أنتَ فيما بَينَكَ و بَينَ ربِّكَ مُصِرٌّ على المَعاصِي و الذُّنوبِ.

اى پسر مسعود! مبادا خود را براى مردم، خدا ترس و فروتن نشان دهى، در حالى كه ميان خود و پروردگارت بر نا فرمانى ها و گناهان پاى مى فشارى.

(مكارم الأخلاق: ۲/۳۶۰/۲۶۶۰) 

 

امام على عليه السلام:

ما أقبَحَ بِالإنسانِ باطِنا عَليلاً و ظاهِرا جَميلاً !

چه زشت است كه آدمى باطنى بيمار و ظاهرى زيبا داشته باشد!

(غرر الحكم: ۹۶۶۱) 

 

امام على عليه السلام:

اللّهُمّ إنّي أعوذُ بكَ مِن أن تَحسُنَ في لامِعَةِ العُيونِ عَلاَنِيَتِي، و تَقبُحَ فيما اُبطِنُ لكَ سَرِيرَتي، مُحافِظا على رئاءِ الناسِ مِن نَفسِي بجَميعِ ما أنتَ مُطَّلِعٌ علَيهِ مِنّي، فَاُبدِيَ لِلناسِ حُسنَ ظاهري و اُفضِيَ إليكَ بِسُوءِ عَمَلِي ، تَقَرُّبا إلى عِبادِكَ و تَباعُدا مِن مَرضاتِكَ.

خداوندا! به تو پناه مى برم از اين كه ظاهرم در نگاه مردم نيكو باشد و باطنم كه بر تو آشكار است زشت، و خود را رياكارانه نزد مردم بيارايم به چيزى كه تو بهتر از من بدان دانايى ، پس ظاهر نكويم را براى مردم آشكار دارم و بدى كردارم را نزد تو آورم و بدين سان به بندگان تو نزديك شوم و از خشنودى تو به دور مانم.

(نهج البلاغة: الحكمة ۲۷۶ و في شرح نهج البلاغة: ۱۹ / ۱۶۷ / ۲۸۲ «  رئاء » بدل « رثاء ») 

 

امام باقر عليه السلام:

مَن كانَ ظاهِرُهُ أرجَحَ مِن باطِنِهِ خَفَّ مِيزانُهُ.

هر كه [ كفه ] ظاهرش سنگينتر از باطنش باشد، ترازوى [ اعمال ] او سبك است.

(الأمالي للصدوق: ۵۸۰/۷۹۸) 

 

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله:

أبغَضُ العِبادِ إلى اللّه ِ تعالى مَن كانَ ثَوباهُ خَيرا مِن عَمَلِهِ ، أن تكونَ ثِيابُـهُ ثِيابَ الأنبياءِ و عَمَلُهُ عَمَلَ الجَبّارينَ.

مبغوض ترين بنده نزد خداوند كسى است كه جامه هايش بهتر از كردارش باشد ، جامه اش جامه پيامبران باشد و كردارش كردار جبّاران.

(كنز العمّال: ۷۴۸۳) 

 

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله:

أشَدُّ الناسِ عَذابا يومَ القِيامةِ مَن يَرى الناسُ أنَّ فيهِ خَيرا و لا خَيرَ فيهِ.

سخت ترين عذاب را در روز قيامت كسى دارد كه مردم او را آدم خوبى بدانند ، اما هيچ خوبى و خيرى در وجود او نباشد.

(كنز العمّال: ۷۴۸۵) 

 

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله:

و تَصعَدُ الحَفَظَةُ بعَملِ العَبدِ مبتَهِجا بهِ ··· فَيَطَؤونَ الحُجُبَ كُلَّها حتّى يَقُومُوا بَينَ يَدَيِ اللّه ِ سبحانَهُ فَيَشهَدُوا لَهُ بِعَمَلٍ صالِحٍ و دُعاءٍ، فيقولُ اللّه ُ تعالى: أنتُم حَفَظَةُ عَمَلِ عَبدِي، و أنا رَقيبٌ على ما في نَفسِهِ، إنّهُ لم يُرِدني بهذا العَملِ، علَيهِ لَعنَتِي.

فرشتگانِ نگهبان [اعمال] با خوشحالى عمل بنده را بالا مى برند . . . حجابها را يكى پس از ديگرى طى مى كنند، تا آن كه در برابر خداى سبحان مىايستند و مى گويند: عملى صالح و دعايى آورده اند. خداوند متعال مى فرمايد: شما نگهبانان عمل [ظاهرى] بنده من هستيد و من ناظر درون اويم. او اين عمل را براى من انجام نداده است؛ لعنت من بر او باد.

(مستدرك الوسائل: ۱/۱۱۲/۱۲۱) 

 

امام صادق عليه السلام:

إيّاك و الرياءَ؛ فإنّهُ مَن عَمِلَ لِغَيرِ اللّه ِ وَكَلَهُ اللّه ُ إلى مَن عَمِلَ لَهُ.

از رياكارى بپرهيز ؛ زيرا هر كه براى غير خدا كارى كند ، خدا او را به همان كسى كه برايش كار كرده است وا گذارد.

(الكافي: ۲/۲۹۳/۱)