آشنایی با سلول جانوری و اجزای آن

[SARDAR]

 

مجموعه: آیا می دانید ؟

 

 

سلول جانوری از سه بخش اصلی هسته،سیتوپلاسم و غشا تشکیل شده است

 

آشنایی با ساختار سلول جانوری

سلول های جانوری بدون شکل منظم اند و نسبت به سلول های گیاهی کوچک ترند همچنین دارای اندامک هایی به نام لیزوزوم می باشند که در سلولهای گیاهی یافت نمی شود.

سلول چیست؟

سلول واحد اساسی ساختاری، عملکردی و بیولوژیکی همهٔ موجودات زنده است. سلول کوچکترین واحد زنده است.

 

حدود 200 نوع مختلف از سلول ها در بدن انسان وجود دارند. به طورمثال میتوان به این موارد اشاره کرد؛ گلبول های قرمز (اریتروسیت ها)، سلول های پوست،  سلول های عصبی (نورون ها)و سلول های چربی نمونه هایی از سلول ها هستند.

 

انواع سلول ها

سلول ها براساس دیواره هسته به دو گروه تقسیم می شوند. پروکاریوت ها و یوکاریوت ها.

 

پروکاریوت:

 لول هایی که در آنها به دلیل نداشتن غشایِ هسته مواد هسته ای در سیتوپلاسم پراکنده شده اند و هسته مشخصی ندارند؛ مثل:باکتری ها، آرکی باکترها و سیانوباکتری ها.

 

یوکاریوت:

سلول هایی که هستهٔ مشخصی دارد و دارای دو غشاست که آنرا در بر می گیرد؛ مثل:گیاهان، جانوران، قارچ ها و آغازیان.

 

بخش های تشکیل دهنده سلول جانوری

- غشای سلول

- هسته

- سیتوپلاسم

 

غشای سلول چیست؟

غشای سلولی( Cell Membrane) یا غشای پلاسمایی لایه خارجی سلول ها به حساب می آید که سلول را از محیط اطرافش جدا می کند. در حیوانات، غشای سلولی به تنهایی کار متمایز کردن فضای درون سلولی را از محیط خارج انجام می دهد، در حالیکه در مخمرها، باکتری ها و گیاهان یک« دیواره سلولی» در اطراف غشای سلولی ایجاد می شود. 

 

هسته چیست؟

هسته سلول مرکز ذخیره اطلاعات ژنتیکی به صورت رشته های DNA و RNA است. در سلول های یوکاریوتی مانند سلول های گیاهی و جانوری، هسته وجود دارد.

هسته واجد غشای دو لایه ای موسوم به پوشش هسته ای است و در این پوشش حفره ها یا روزنه هایی موسوم به منفذ پیچیده هسته ای است که از طريق آن ها عمل تبادل مواد بین هسته و سیتوپلاسم انجام می گیرد.

  

سیتوپلاسم چیست؟

سیتوپلاسم یا میان یاخته ماده ای است که فضای داخل سلول را پر می کند. ترکیب اصلی سیتوپلاسم، آب و پروتئین های محلول در آب است.  

 

اجرای سلول جانوری

 

اندامک های موجود در سیتوپلاسم سلولهای جانوری

شبکه آندوپلاسمی:

شبکه ای از لوله ها و کیسه ها که در سرتاسر سیتوپلاسم گسترش دارند و بر دو نوع زبر و صاف اند. شبکه آندوپلاسمی صاف ریبوزوم ندارد و و در ساخت لیپید نقش دارد. ولی شبکه آندوپلاسمی زبر با داشتن ریبوزوم در ساخت پروتئین نقش دارد.

 

دستگاه گلژی:

از کیسه هایی تشکیل شده است که روی هم قرار می گیرند. در بسته بندی مواد و ترشح آنها به خارج از سلول نقش دارد.( به صورت بسته های وزیکول)

 

میتوکندری:

دو غشا دارد و کار آن تأمین انرژی سلول است. داخل آن ریبوزوم هم وجود دارد.

 

لیزوزوم:

کیسه است که آنزیم های زیاد برای تجزیه مواد دارد.

 

سانتریول:

از یک جفت استوانه عمود برهم تشکیل یافته است و در تقسیم سلولی نقش دارد.( البته به عقیده برخی سانتریول و ریبوزوم به دلیل نداشتن غشا جز اندامک نیستند و ساختار می باشند)

 

وزیکول (ریزکیسه):

کیسه ای است که در جابجایی مواد یا همان فرایند  آندوسیتوز و اگزوسیتوز نقش دارد.

 

واکوئل:

وظیفه واکوئل (کُریچه ) جمع آوری و دخیره آب و موادغذایی و مواد دفعی است.

 

ریبوزوم:

کار آن ساختن پروتئین است.

 

پراکسی زوم:

اندامکی که فعالیت اکسیدازی دارد.

  

سلولهای خونی انسان در زیر میکروسکوپ

 

تفاوت سلولهای جانوری و گیاهی 

• سلول های جانوری بدون شکل منظم اند.

 

• سلول های جانوری  نسبت به گیاهان کوچک ترند.

 

• سلول های جانوری  واکوئل کوچک تری نسبت به گیاهان دارند.

 

• سلول های جانوری  لیزوزوم دارند اما سلول های گیاهی ندارند.

 

• سلول های جانوری  کلروپلاست ندارند.

 

• سلول های جانوری فاقد دیوارهٔ سلولی می باشند.

 

• سلول های گیاهی( به استثناء خزه ها و سرخس ها) به طور کلی فاقد سانتریول می باشند. 

 

سلول های بنیادی چیست؟

سلول بنیادی مادر تمام سلول ها است و توانایی تبدیل به تمام سلول های بدن را دارد. این سلول ها قابلیت خود نوسازی( Self Renewing) و تمایز( Differentiating) به انواع سلول ها من جمله سلول های خونی، قلبی، عصبی و غضروفی را دارند.  همچنین سلول بنیادی در  بازسازی و ترميم بافت های گوناگون بدن بدنبال آسیب و جراحت مؤثر بوده و میتوانند به داخل بافت های اسیب دیده ای که بخش عمده سلول های آن ها از بین رفته است، پیوند زده شوند و جایگزین سلول های آسیب دیده شده و به ترمیم و رفع نقص در آن بافت بپردازند.

 

سلول های بنیادی را طبق ویژگی ها و خصوصیاتشان به سه گروه سلول های بنیادی جنینی، سلول های بنیادی بالغ و سلول های بنیادی خون بندناف تقسیم می کنند. 

 

سلولهای بنیادی جنینی:

سلول های بنیادی جنینی از توده سلولی داخلی جنین 16- 14 روزه گرفته می شوند و می توانند تمام سلولها و بافتهای یک فرد کامل را بسازند.

 

سلولهای بنیادی خون بندناف:

سلول های بنیادی خون بندناف از بندناف گرفته می شوند و شبیه سلول های بنیادی خون ساز مغز استخوان هستند.

 

سلولهای بنیادی بالغ:

به سلول هایی که بعد از تولد از بافت های مختلف شخص بالغ جدا میشوند ، گفته می شود. سلول های بنیادی خون ساز مستقر در مغز استخوان، مغز، کبد و دیگر بافتها از این گروه هستند که قدرت تمایز به بعضی از بافت ها را دارند. 

 

سلول های بنیادی جنینی

 

تعداد سلول در بدن انسان

بنابر پژوهش های انجام شده در بدن یک فرد عادی 30 تریلیون سلول انسانی وجود دارد. هرچند این یک عدد تقریبی است. شمارش سلول های انسانی فوق العاده پیچیده است و به سادگی اندازه گیری اندازه یا وزن یکی سلول و ارائه برآورد طبق حجم بدن انسان نیست.

 

هر یک از 200 نوع مختلف سلول ها در بدن انسان دارای اندازه و وزن مختلف هستند. بعضی سلول ها در بدن از تراکم بیشتری برخوردار هستند، در شرایطی که نمونه های ديگر پراکندگی بیشتری دارند.

 

سلول ها به صورت مداوم در حال مرگ بوده و سلول های جدید به صورت هم زمان شکل می گیرند. رقم دقیق تعداد سلول ها باتوجه به سن، قد، وزن، سلامت، و عوامل محیطی از شخصی به شخص ديگر متفاوت خواهد بود.