معماری ایران باستان

[SARDAR]

یژگی‌های هنر معماری ایران باستان
هنر معماری بدون تردید یکی از بارزترین مظاهر تمدن هر قوم و ملت و بهترین بازگو‌کننده ی نحوه ی برخورد آن ملت با مسائل مربوط به حیات و بینش آنها از جهان خلقت است. آثار معماری که تاکنون در نقاط مختلف ایران کشف شده موید این واقعیت است که معماری قبل از اسلام و دوران اسلامی در این سرزمین پهناور دارای چه عظمت و شکوهی بوده است و معماران، چگونه از قوه ی ابتکار و خلاقیت خود در به وجود آوردن آثار معماری به طور همه جانبه استفاده کرده اند.

یکی از ویژگیهای معماری ایران در طول تاریخ سادگی و در عین حال عظمت و شکوه آن است. منظره ی ایران با آن کوههای سر به فلک کشیده، دره های وسیع و دشتهای پهناور محتاج به نوعی معماری است که با این طبیعت با عظمت سازگار باشد. در چنین اقلیمی بناهای معمولی به نظر ناچیز جلوه می کنند، لذا بزرگان و حامیان اصلی هنر در چنین محیطی همواره سفارش ساختن بناهای عظیم به معماران می داده اند، زیرا می خواستند نامشان بدین‌وسیله در تاریخ باقی بماند و آثارشان تا آنجا که ممکن است محو و نابود نشود. اغلب این بناها از نظر حجم، طرح و شکل ساده هستند ولی از نظر زیبایی و جلال در بیننده آرامش روح و اطمینان به وجود می آورند و این چیزی است که ایرانیها به آن علاقمند بودند، خاصه زمانی که این امر در بناها با روکاری و تزیینات زیبا توام شود. عشق به زیبایی در همه ایرانیها وجود داشته و دارد به طوری که کم ارزش‌ترین لوازم با حوصله، دقت و ظرافت خاصی تهیه می شدند اما این ظرافت را در معماری به نحو زیباتری مشاهده می کنیم.

 

 

هنر معماری بدون تردید یکی از بارزترین مظاهر تمدن هر قوم و ملت و بهترین بازگو‌کننده ی نحوه ی برخورد آن ملت با مسائل مربوط به حیات و بینش آنها از جهان خلقت است. آثار معماری که تاکنون در نقاط مختلف ایران کشف شده موید این واقعیت است که معماری قبل از اسلام و دوران اسلامی در این سرزمین پهناور دارای چه عظمت و شکوهی بوده است و معماران، چگونه از قوه ی ابتکار و خلاقیت خود در به وجود آوردن آثار معماری به طور همه جانبه استفاده کرده اند.

یکی از ویژگیهای معماری ایران در طول تاریخ سادگی و در عین حال عظمت و شکوه آن است. منظره ی ایران با آن کوههای سر به فلک کشیده، دره های وسیع و دشتهای پهناور محتاج به نوعی معماری است که با این طبیعت با عظمت سازگار باشد. در چنین اقلیمی بناهای معمولی به نظر ناچیز جلوه می کنند، لذا بزرگان و حامیان اصلی هنر در چنین محیطی همواره سفارش ساختن بناهای عظیم به معماران می داده اند، زیرا می خواستند نامشان بدین‌وسیله در تاریخ باقی بماند و آثارشان تا آنجا که ممکن است محو و نابود نشود. اغلب این بناها از نظر حجم، طرح و شکل ساده هستند ولی از نظر زیبایی و جلال در بیننده آرامش روح و اطمینان به وجود می آورند و این چیزی است که ایرانیها به آن علاقمند بودند، خاصه زمانی که این امر در بناها با روکاری و تزیینات زیبا توام شود. عشق به زیبایی در همه ایرانیها وجود داشته و دارد به طوری که کم ارزش‌ترین لوازم با حوصله، دقت و ظرافت خاصی تهیه می شدند اما این ظرافت را در معماری به نحو زیباتری مشاهده می کنیم.

 

 


در فرهنگ معماری ایران باستان کوهها مانند تمدنهای باستانی دیگر مثل چین و مصر و یونان به دلیل نزدیکی به خدایان مقدس محسوب می شدند. نماد کوه مقدس، نماینده ی برکت، باروری و حاصلخیزی در فرم کلی تزیینات و نقشها بود و بسیار دیده می شود. شاید زیگوراتهای اولیه را به عنوان کوه، مقدس می ساختند. از دوره ی پیدایش دین زرتشت به بعد، نور و روشنایی را با زیبایی و یزدان یکی می پنداشتند و به همین لحاظ در معماری این دوره از فرمهای درهم و تاریک پرهیز می کردند. در کیش زرتشت عقیده بر این بود که آفتاب بر آتش نتابد بنابراین، سبک جدیدی در ساختمان آتشکده ها معمول شد. اطاقی مطلقاً تاریک در وسط بنا می کردند که آتشدان در آن قرار داشت.

در سنگ برجستگیهای دولت آشوری ما با دژهای مغرب ایران در هزاره ی اول ق.م آشنا می شویم، در این زمان معماری نظامی نیز مطرح بوده است. همچنین با معماری سنگی به شکل دخمه های سنگی مواجه هستیم و از همه مهمتر معماری قبرها و کاخها است که نمایانگر هنر معماری ایران در دوران باستان است.

از آنجایی که هنر معماری در کشورهایی که صاحب تاریخ و فرهنگ باستانی هستند از مهمترین پایه های تمدن دیرینه آنها به شمار می رود و سرزمین ایران هم با پیشینه ی تمدن چندین هزار ساله ی خود دارای چنین شاهکارهای معماری است، لذا این هنر از نظر مردم علاقمند حائز اهمیت فراوان است و شاید این علاقه و توجه سبب تداوم همیشگی این هنر شده است و این تداوم از تالارها، ایوانهای ستوندار تخت جمشید تا قصرهای صفوی اصفهانی و تا خانه های روستایی دیده می شود. گنبدی که روی چهار قوس زده می شود، صحن چهار ایوانی، حیاط داخلی و حوض آن، همه اینها جزء ویژگیهای معماری اصیل ایرانی است.